Ամեն տարի Հայաստանում աճող թվով օտարերկրյա բիզնեսներ են գրանցվում՝ պայմանավորված երկրի աճող տնտեսությամբ և բարենպաստ պայմաններով: Արժույթի միջազգային հիմնադրամի տվյալներով՝ 2022 թվականի մարտից մինչև 2023 թվականի փետրվարը Հայաստանում գրանցվել է 2600 ոչ ռեզիդենտ ընկերություն և 6000 ոչ ռեզիդենտ անհատ ձեռներեց։ Ընկերությունների շուրջ 40%-ը և ձեռնարկատերերի 65%-ը գործում են ՏՏ ոլորտում։
Այս հոդվածում մենք խորանում ենք այն պատճառների մեջ, թե ինչու են բիզնեսներն ընտրում Հայաստանը և առանձնացնում գրանցման գործընթացի կարևոր կողմերը:
Ինչ պետք է իմանաք Ձեր բիզնեսը Հայաստանում գրանցելու մասին
Հայաստանում ընկերությունների գրանցումը կարգավորվում է 2011 թվականին ընդունված «Իրավաբանական անձանց պետական գրանցման մասին» օրենքով։
Ընկերությունների ամենատարածված տեսակներն են սահմանափակ պատասխանատվությամբ և բաժնետիրական ընկերությունները: Որպես անհատ ձեռնարկատեր գրանցվելը նույնպես տարբերակ է: Դիմումը կարող է ներկայացնել հիմնադիրը, տնօրենը կամ լիազոր ներկայացուցիչը: Դուք պետք է ներկայացնեք դիմում, հիմնադիրների որոշումը, ընկերության գրանցման հասցեն, գործադիրի մասին անձնական տվյալները, ներառյալ նրանց անձնագիրը և Շահառու սեփականության վկայականը: Որպես իրավաբանական անձ՝ դուք կունենաք նույն իրավունքները, ինչ քաղաքացիները:
Ստորև բերված են 10 կետեր, որոնք կառաջարկեն ուղեցույց, եթե մտածում եք ձեր բիզնեսը Հայաստանում սկսելու մասին:
Բիզնեսի գրանցումը Հայաստանում արագ և հեշտ է
Հայաստանում ընկերությունները գրանցված են Հայաստանի իրավաբանական անձանց պետական ռեգիստրի գործակալության կողմից։ Ընդհանուր առմամբ, գործընթացը տևում է առավելագույնը երեք օր: Եթե որոշեք օգտվել նմուշային փաստաթղթերից, գրանցումը կարող է կատարվել րոպեների ընթացքում:
Պաշտոնական օտարերկրյա փաստաթղթերը պետք է վավերացվեն և օրինականացվեն: Երբ դա արվի, դուք կստանաք գրանցման վկայական՝ հարկ վճարողի ID համարով և պատրաստ կլինեք սկսել գործունեությունը:
Հեռավար գրանցումը հասանելի է www.e-register.am կայքում: Փաստաթղթերը կարող եք ներկայացնել էլեկտրոնային ստորագրությամբ՝ առանց անձնական այցելության։
Չկա նվազագույն կապիտալի պահանջ
Փոքր և միջին բիզնեսը կարող է հեշտությամբ գրանցվել որպես իրավաբանական անձ Հայաստանում՝ առանց վճարված կապիտալի անհրաժեշտության։ Սա թեթեւացնում է ֆինանսական բեռը, բարձրացնում շուկայի մրցունակությունը և խրախուսում է բազմաթիվ ձեռնարկատերերի բիզնես սկսել Հայաստանում:
Բիզնեսը կարող է լինել 100% օտարերկրյա սեփականություն
Պատկերը՝ Shutterstock
Հայաստանում օտարերկրյա սեփականության իրավունքի սահմանափակումներ և ռեզիդենտ բաժնետեր կամ կառավարիչ ունենալու պահանջներ չկան: Նմանապես, երկրում բնակվելու, տեղական հասցե ունենալու կամ քաղաքացիություն ունենալու պարտավորություններ չկան:
Բացառությունները կիրառվում են բաժնետերերի հստակ պահանջներով կոնկրետ ոլորտների համար, ներառյալ հեռուստատեսությունը և ռադիոն, էներգետիկան, ֆինանսները և խաղերը:
Հարկային բեռը ցածր է
Առանց հարկման կարգավիճակը հասանելի է միկրոբիզնեսի, ՏՏ նորաստեղծ ձեռնարկությունների, գյուղատնտեսական ձեռնարկությունների, ազատ տնտեսական գոտիներում, արդյունաբերական գոտիներում, որոշ սահմանամերձ քաղաքներում և գյուղերում գործող սուբյեկտների համար: Փոքր բիզնեսներն ունեն հատուկ հարկային ռեժիմներ (1,5-5%): Ներդրումային ծրագրերի համար կան հարկային արտոնություններ և պետական աջակցության ծրագրեր:
Ստանդարտ կորպորատիվ եկամտահարկը (CIT) Հայաստանում 18% է: Այն վերաբերում է ինչպես Հայաստանում գործող, այնպես էլ ոչ ռեզիդենտ կազմակերպություններին:
Դուք կարող եք ձեռք բերել Հայաստանի բնակության իրավունք՝ երկրում բիզնես վարելու հիման վրա
Դուք կարող եք դիմել Հայաստանում ժամանակավոր կամ մշտական բնակության համար՝ բիզնես վարելու հիմքով։ Բնակության կարգավիճակը կարող է հեշտացնել բանկային ծառայությունների հասանելիությունը և գույքի սեփականության իրավունքը:
Դառնալով ռեզիդենտ՝ դուք կարող եք հովանավորել ընտանիքի ընդլայնված անդամներին: Այս կարգավիճակն առաջարկում է հինգ տարվա վիզա և երեք տարում քաղաքացիություն ստանալու հնարավորություն։ Երկքաղաքացիությունը թույլատրվում է։ Հայաստանը չի պահանջում բնակիչներից մնալ երկրում.
Ձեր բիզնեսը կարող է վարձել տաղանդավոր, բազմալեզու և ծախսարդյունավետ աշխատողների
Հայաստանում դուք կարող եք աշխատանքի ընդունել լավ կրթված, բազմալեզու և ծախսարդյունավետ աշխատուժ: Համաշխարհային բանկի տվյալներով՝ մեծահասակների գրագիտության մակարդակը երկրում 99%-ից բարձր է։ Ազգի պաշտոնական լեզուն հայերենն է։ Տեղացիները կարող են լայնորեն խոսել անգլերեն և ռուսերեն:
Հայաստանում աշխատանքային հարաբերությունները կարգավորվում են աշխատանքային օրենսգրքով։ Նվազագույն ամսական աշխատավարձը 75000 ՀՀ դրամ է (մոտ 194 ԱՄՆ դոլար):
Հայաստանի կառավարությունն օտարերկրյա ներդրումների համար վարում է բաց դռների քաղաքականություն
Հայաստանն առաջարկում է ներդրողների համար բարենպաստ միջավայր՝ բարենպաստ պայմաններով։ Կառավարությունը տրամադրում է տարբեր խթաններ, ինչպիսիք են շահութահարկի արտոնությունները և ընթացակարգային աջակցությունը: Երկրում օտարերկրյա ներդրումները կարգավորվում են հիմնականում «Օտարերկրյա ներդրումների մասին» օրենքով։ Ներդրումային թույլտվություններն ավելորդ են, և ընկերությունները կարող են գրանցվել՝ լրացնելով օրենքով սահմանված ձևերն ու ընթացակարգերը։
Ամենաարագ աճում են տեխնոլոգիաների, շինարարության, ծառայությունների և առևտրի հետ կապված ոլորտները
Հայաստանի տնտեսական ակտիվությունը շարունակում է ուժեղ մնալ 2023 թվականին՝ պայմանավորված ՏՏ ոլորտի, շինարարության, սպասարկման և առևտրի հետ կապված ծառայությունների ընդլայնմամբ։
Հայաստանը հայտնի է տեխնոլոգիական ոլորտում բուռն զարգացումներով։ Մայրենի ստարտափների կողքին են բազմազգ ընկերությունների գլխավոր գրասենյակները, ինչպիսիք են Cisco-ն, Microsoft-ը, IBM-ը, Oracle-ը, NVIDIA-ն և այլն:
Շինարարության, տրանսպորտի, հյուրանոցների և ռեստորանային բիզնեսները կապիտալի զգալի ներհոսքեր են ապրում զբոսաշրջության աճող եկամուտների և դրամական փոխանցումների պատճառով:
Երկրի առաջնահերթ ոլորտները ներառում են ՏՀՏ-ն, վերականգնվող էներգիան, գյուղատնտեսությունը, ոսկերչությունը, ենթակառուցվածքները և տեքստիլը:
Հայաստանում արտահանման սահմանափակումներ և հարկեր չկան
Հայաստանը Ռուսաստանի, Ղազախստանի, Ղրղզստանի և Բելառուսի հետ միասին Եվրասիական տնտեսական միության անդամ է, ինչը թույլ է տալիս ապրանքների, ծառայությունների, մարդկանց և կապիտալի տեղաշարժն առանց տուրքերի։
Երկիրը ընդլայնված գործընկերություն ունի Եվրամիության հետ, որի հիման վրա պարզեցվում են ապրանքների ներմուծումն ու արտահանումը, իսկ տրանսպորտային ծախսերը՝ կրճատվում։
Արտահանողների համար արտահանման հարկեր կամ գրանցման պահանջներ չկան: Հայաստանից ապրանքների բոլոր արտահանումները ենթակա են մաքսային հայտարարագրման պարզ համակարգի։ Բացառություններ են որոշ ապրանքների համար, որոնք պահանջում են պետական նախնական թույլտվություն:
Երկրի հիմնական արտահանվողներն են մետաղները, ադամանդները, էներգիան, խմիչքները, սննդամթերքը։ Ներմուծումը ներառում է հանքարդյունաբերության արտադրանք, նավթ, նավթամթերք, բնական գազ, մեքենաներ և սարքավորումներ: Մանրամասներին կարող եք ծանոթանալ customs.am կայքում։
Երկրի արտահանման հիմնական տեսակներն են
Տրանսֆերտների հարցում սահմանափակումներ չկան
ՀՀ Կենտրոնական բանկի տվյալներով՝ հանրապետությունում շուկայական փոխարժեքով տարադրամի փոխանակման սահմանափակում չկա։ Հայաստանի ռեզիդենտները և օտարերկրացիները կարող են ունենալ արտարժութային հաշիվներ։ Արտարժույթի առք ու վաճառքն իրականացվում է Կենտրոնական բանկի կողմից լիցենզավորված կողմերի միջոցով:
Հայաստանի բանկերը սպասարկում են միջազգային բանկային հաշիվներ։ Նմանապես, ռեզիդենտները կարող են հաշիվներ բացել միջազգային բանկերում: Բանկերն օգտագործում են SWIFT համակարգը գործարքների համար և մատուցում են տարբեր ծառայություններ, ինչպիսիք են վարկավորումը, ավանդային հաշիվների բացումը, պլաստիկ քարտերով գործառնությունների իրականացումը և այլն:
Շահույթի փոխանցումն անսահմանափակ է` պայմանով, որ Հայաստանին վճարված լինեն գործող հարկերը:
Իրավաբանական անձանց գրանցումը Հայաստանում. պարզեցված գործընթաց
Հայաստանում իրավաբանական անձանց գրանցման նկատմամբ վերահսկողություն է իրականացնում Արդարադատության նախարարությանն առընթեր իրավաբանական անձանց պետական ռեգիստրը։ Այս գործընթացն էլ ավելի հարմար է դարձել էլեկտրոնային գրանցման ներդրմամբ՝ օգտատերերի համար հարմար e-Register կայքի (https://www.e-register.am/am/) միջոցով:
Էլեկտրոնային հարմարավետություն. Թվայնացման գալուստը հեղափոխություն է արել Հայաստանում իրավաբանական անձանց գրանցման հարցում: Էլեկտրոնային գրանցման կայքի միջոցով ձեռնարկատերերը և հիմնադիրները կարող են արագ նախաձեռնել և ավարտել գրանցման գործընթացը իրենց տան կամ գրասենյակի հարմարավետությունից: Օգտագործողի համար հարմար այս հարթակը քայլ առ քայլ ուղեցույց է տալիս՝ ընթացակարգը հասանելի դարձնելով ինչպես փորձառու բիզնեսի մասնագետներին, այնպես էլ նորեկներին.
